Плагіят у СМІ: ці дапусцім ён?

У першую чаргу пачатковаму журналісту кажуць пра ўнікальны кантэнт. Шукай тэму, пішы пра яе першым, а калі не можаш напісаць пра нешта новым, то хаця б прыдумай сюжэтны паварот. На жаль, не ўсе могуць пісаць унікальныя тэксты, а некаторых часам проста накрывае прафесійная лянота.

У мінулым годзе была злоўлены на плагіяце былая галоўны рэдактар The New York Times, Джын Абрамсан. У яе кнізе, з прэтэнцыёзным назвай «гандляры праўдай: навінавы бізнэс і барацьба за факты» выявілі перыфразу з артыкулам The Time, The New Yorker і спецыялізаваных выданняў для журналістаў. А што такое плагіят? Усё, што з’яўляецца запазычаннемі было выкарыстана без ўказанні аўтарства: кавалкі або поўныя тэксты, відэа, аўдыёматэрыялы, цытаты і нават ідэі.

Змадэлюем сітуацыю: тэрмінова трэба зрабіць рэпартаж пра мерапрыемства, рэдакцыя цісне і журналіст, на першы погляд, знаходзіцца ў бязвыхадным становішчы. Ці можа гэта стаць апраўданнем для таго, каб прысвоіць чужыя думкі? «Ні спешка, ні ціск кіраўніцтва апраўданнем для плагіяту служыць не могуць, бо сваёй манерай працы журналіст фармуе сваю рэпутацыю і — у выпадку з плагіятам-ганіць сваё імя» — кажа Зоя Міласлаўская, выкладчык МДУ і Школы журналістыкі.Важней за ўсё для журналіста яго рэпутацыя, а плагіят-лепшы спосаб яе сапсаваць.

Але як жа думка пра тое, што да нас ужо ўсё сказалі і больш ужо нічога не прыдумаць?»Мы, вядома можам цяпер паглядзець і пачытаць якую-небудзь цікавую кніжку, якая называецца «крадзі як мастак» пра тое, што кожны мастак крадзе ў кагосьці свае ідэі, першапачаткова, у працэсе навучання, але гэты як раз гісторыя не пра журналістыку»-каментуе Алеся Астапчук, кіраўнік курсу «Медиатексты і кантэнт-прадзюсаванне».

І калі раптам журналіст усё ж такі сплагиатил і… трапіўся? Якое пакаранне яго чакае і як паступіць рэдактару, якія дапусціў такі матэрыял да публікацыі? Па словах Артура Каплана, дырэктара па развіцці Школы журналістыкі, у першую чаргу рэдакцыі трэба выпусціць абвяржэнне да таго, як «Літаратурнае крадзеж» выявілі іншыя. За плагіят журналісту можа пагражаць адміністрацыйнае пакаранне, ад 100 тысяч да 1 мільёна рублёў, у залежнасці ад аб’ёму выкрадзенай інфармацыі. Крымінальнае пакаранне можа пагражаць за прысваенне аўтарства ў выпадку з фота і відэаматэрыяламі.

У Еўропе і ЗША з прысваеннем аўтарства абыходзяцца яшчэ стражэй. «Ёсць краіны, як, напрыклад, Нямеччына, дзе за плагіят, акрамя адміністрацыйнага пакарання, могуць разглядаць рэальны крымінальны тэрмін, нават для журналістаў» — кажа Артур Уладзіміравіч.

І калі раптам вам прыйдзе ў галаву ідэя ўзяць чужы матэрыял і апублікаваць пад сваім імем, памятаеце адно: «ні ў якім разе!». Як бы ён ні быў добры. Лепш пісаць самастойна: хай крыва або сякерна, але самастойна, паступова выпрацоўваючы уласны журналісцкі стыль