Яны больш не тваё
Эвалюцыя грамадства: этнас, народнасць, а затым і нацыя. Нікому і ў галаву не прыйдзе думка пра тое, каб даказаць: грамадства беларусаў – гэта нацыя. Вы злавілі сябе на думцы, што не разумееце пра што я? Я паспрабую растлумачыць.
Калі мы адкрыем слоўнік Ожегова, які карыстаецца вялізным аўтарытэтам, то зразумеем, што нацыя – гэта гістарычна склалася ўстойлівая супольнасць людзей, якая ўтвараецца ў працэсе фарміравання супольнасці іх тэрыторыі, эканамічных сувязей, літаратурнай мовы, асаблівасцяў культуры і духоўнага аблічча. На першы погляд, усё добра. Але варта прачытаць гэта вызначэнне як у першы раз, спыняючыся пасля кожнага слова, нібы пераводзячы яго з замежнай мовы, звернем увагу на ўстойлівае словазлучэнне: літаратурная мова.
Ва ўвесь час гісторыі, узяць вечны бэстсэлер – Біблію, у кожнага народа існавала свая мова, якая адрознівала яго ад любога іншага народа. У Бібліі паказана, як пасля сусветнага патопу, чалавецтва было прадстаўлена адным народам і казала на адным мове. Яны вырашылі пабудаваць горад, які атрымаў у будучыні назва Вавілон, і вежу, вышынёй да нябёсаў. Але Богу гэта не спадабалася. Будаўніцтва вежы было перапынена Богам, які стварыў новыя мовы для розных людзей, з-за чаго яны перасталі разумець адзін аднаго, і не маглі працягваць будаўніцтва горада і вежы. Можа, гэта камусьці здасца не зразумелым, але менавіта так тлумачыцца разнастайнасць моў свету. Кожнаму народу – свая мова. Калі мы беларусы, то ў нас беларуская мова, і гэта аднакарэнныя словы.
Што такое мова? Мова – гэтя душа народа. Гэтя тое, што нас збліжае; тое, што робіць радней і бліжэй, і аддаляе нас ад нашых ворагаў. Гэта тое, што падарыў нам Бог.
Маючы зносіны са сваімі аднагодкамі, мне хопіць пальцаў адной рукі, каб палічыць колькасць людзей, якія любяць беларускую мову. Для іншых жа ён здаецца невыносным. І гэта вельмі засмучае мяне. Насіць беларускую нацыянальнасць, а ўрок беларускай мовы ў школе гатовыя любым спосабам прагуляць.
Калі я прыехала ў Мінск у Інстытут журналістыкі на курсы па дысцыпліне «Творчасць», я была прыемна здзіўленая адной выпадковай сустрэчай. Мне трэба было прайсці да Чырвонага касцёла. Каб удакладніць ў правільным ці напрамку я іду, падышла да мужчыны сярэдніх гадоў.
– Извините, Вы не подскажите, как пройти к Красному костёлу?
Маленькая паўза …
– Да Чырвонага касцёлу? ..
І тут я зразумела, што гучыць мая родная мова. У тую ж хвіліну я выпрабавала нямала пачуццяў: радасць, захапленне, і можа быць, трапятанне. Бо жывучы ў Брэсце, за маё жыццё мне не даводзілася сустракаць людзей, якія жывуць у горадзе і размаўляюць на роднай мове.
Такія словы, як усмешка, вясёлка, каханне… Як яны дзівосна гучаць! Усёй глыбіні і пяшчоты гэтых слоў не перадаць ні на любым іншай мове свету.
Напэўна, ходзячы пад нябёсамі, дзе жыве Бог, мы не маем права адкідваць Яго падарунак: мова, якую Ён нам даў.
Я не супраць дзвюх дзяржаўных моў, як запісана ў Канстытуцыі Рэспублікі Беларусь. Я супраць таго, што маладое пакаленне імкліва жадае яе як мага хутчэй забыць. А такім чынам яна больш не беларусы.
І як напісаў у адной са сваіх кніг Леў Мікалаевіч Талстой: «Звяртацца з мовай сяк-так – значыць, і думаць сяк-так».
Пасля гэтага артыкула ўсё, вядома, кінуцца размаўляць па-беларуску. Ну-ну…
Таму дзеці і не любяць белмову, што яна — «душа народа», «дзівосна гучыць», «тое, што падарыў нам Бог».
>> Кожнаму народу – свая мова. Калі мы беларусы, то ў нас беларуская мова, і гэта аднакарэнныя словы.
Дзе аднакарэнныя словы?
>> людзей, якія любяць беларускую мову. Для іншых жа ён здаецца невыносным.
Калі вы пра мову, а не пра «язык», то «яна» і «невыноснай».
І, калі ласка, не пішыце такіх пафасных матэрыялаў. Беларускай мове ад гэтага лепей не будзе.
На журфаке гэтае пытанне мы вырашалі так:
http://www.youtube.com/watch?v=Ht80DpofqKU&list=FLMcR5GT5zzXblghWTmdXObw&index=2&feature=plpp_video (мая пазіцыя)
І версія студэнтаў: http://www.youtube.com/watch?v=ojuv0-y1ggQ&list=FLMcR5GT5zzXblghWTmdXObw&index=1&feature=plpp_video
І нідзе мы не казалі пра «родную мову». Па-мойму, так лепей…
Мілая Вольга, цяпер нячаста ўбачыш матэрыял на роднай мове, таму я, да прыкладу, вельмі ўсцешана, што ён з’явіўся на гэтым сайце. Разумею, што адразу пісаць добра — гэта мара для тых, хто не спрабаваў пісаць. Тым не менш мне падалося, што вы альбо перакладалі свой жа матэрыял з рускай, альбо думалі па-руску, а пісалі па-нашаму. Калі першае, дык смела пішыце чарнавік адраазу па-беларуску, потым адрэдагуеце і палепшые. Тады будзе вальнейшы стыль і больш ясная думка.
Ну, і самі разумееце, што сказаў у стылі «кэп» трэба пазбягаць.